Stichting Droogteschade Waterwinning (SDW) is in januari 2022 opgericht. SDW komt op grond van haar statuten op voor de belangen van grondgebruikers in de landbouw die extra droogteschade lijden door grondwaterwinning voor huishoudens en industrie. Door grondwaterwinning daalt de grondwaterstand en lijden grondgebruikers extra droogteschade in de vorm van verminderde gewasopbrengst (teelt- en gewasschade).
Wij spreken over ‘extra’ droogteschade, omdat deze schade bovenop de schade komt die wordt veroorzaakt door bijvoorbeeld klimaatdroogte. De wet bepaalt dat de onttrekkers deze schade moeten vergoeden. SDW heeft als doel om ervoor te zorgen dat die schade binnen een redelijke termijn wordt vastgesteld en dat grondgebruikers die schade vergoed krijgen. SDW zal hiertoe indien nodig een collectieve rechtszaak starten.
Miljoenen niet-vergoede schade per jaar
Onderzoek uitgevoerd in opdracht van Droogteschade Nederland uit 2019 toont aan dat de extra droogteschade in de landbouw als gevolg van waterwinning in Nederland gemiddeld ruim 15 miljoen euro per jaar bedraagt. Deze schade is berekend als gemiddelde over de klimaatperiode 1998-2006, dus vóór de recente droge zomers. Meer recent onderzoek toont aan dat de schade in de landbouw als gevolg van grondwateronttrekking door waterbedrijven zelfs 28 miljoen euro per jaar bedraagt. Droogteschade door waterwinning heeft een sluipend karakter. Vanwege de jaarlijks wisselende groeiomstandigheden is de extra droogteschade als gevolg van waterwinning niet te onderscheiden van de natuurlijke variatie in droogteschade. Een boer heeft daardoor vaak niet door of en hoeveel extra droogteschade hij lijdt als gevolg van nabije waterwinning(en). Het exacte bedrag dat op dit moment jaarlijks aan schadevergoedingen wordt uitgekeerd is onbekend, maar wordt geschat tussen 3 en 5 miljoen euro.
De huidige procedure volstaat niet
Een grondgebruiker kan bij een vermoeden van droogteschade een verzoek tot onderzoek doen bij de provincie maar de procedure die daarop volgt neemt erg veel tijd in beslag en de uitkomsten zijn voor grondgebruikers niet of nauwelijks te controleren. Droogteschade Nederland (DNL) is sinds 2019 voor haar ruim 1200 deelnemers betrokken bij verschillende schadeonderzoeken door de ACSG en in overleg met de ACSG zijn een drietal pilots gestart met als doel – samengevat – om tot een betere en efficiëntere afwikkeling van schade te komen.
Het initiatief van DNL heeft het onderwerp op de kaart gezet en op een aantal onderdelen tot verbeteringen geleid, maar op andere onderwerpen is beperkt voortuitgang geboekt. Naast inhoudelijke verschillen van inzicht over de wijze van schadebegroting, nemen ACSG-onderzoeken zoveel tijd in beslag dat de vergoeding van de schade van grondgebruikers langs deze weg nog vele jaren in beslag zal nemen. Een groot deel van de verzoeken tot onderzoek die DNL in 2020 bij verschillende provincies heeft gedaan, zijn nog niet gestart. Een schadevergoedingsrecht heeft geen betekenis als een schadelijdende partij zijn schade niet binnen redelijke termijn kan (laten) vaststellen en vergoed krijgen.
Wat SDW eraan gaat doen?
De omvang van de niet-vergoede schade, het aantal getroffen bedrijven – meer dan 10.000 – en de complexiteit van de schadebegroting vraagt volgens SDW om een landelijke (collectieve) benadering. SDW laat door vooraanstaande (agro)hydrologische adviesbureaus een methode ontwikkelen waarmee de schade op een verantwoorde manier in korte tijd kan worden vastgesteld. Daarnaast laat SDW door deskundigen de waardering van de droogteschade door waterwinning (de ‘normbedragen’) kritisch beoordelen. Hier is vanuit de landbouw al langer veel kritiek op.
SDW kan als collectieve belangenbehartiger dienen als gesprekspartner van de schadeveroorzakers en andere betrokken partijen. De belangrijkste categorie onttrekkers van grondwater zijn de waterleidingbedrijven. SDW zal de waterbedrijven daarom eerst uitnodigen tot overleg. Als dat niets oplevert of er punten blijven waarover geen overeenstemming kan worden bereikt, dan zal SDW de zaak ik een collectieve procedure aan de rechter voorleggen.
Voor wie?
De actie van SDW is bedoeld voor grondgebruikers, hoofdzakelijk agrariërs, die percelen in gebruik hebben in de buurt van waterwinning(en). De actie is zowel van belang voor grondgebruikers die in het nog geen schadevergoeding ontvangen, als voor grondgebruikers die al wel een jaarlijkse schadevergoeding ontvangen. Let op: het gaat om de grondgebruiker, dat hoeft dus niet de eigenaar te zijn, maar kan ook de pachter zijn. Kijk op de kaart op de homepage of u percelen in gebruik heeft waar mogelijk aanspraak bestaat op schadevergoeding.
Partners
SDW wordt gefinancierd ondersteund door Droogteschade Nederland. Hierdoor kan SDW voor grondgebruikers optreden op basis van no cure, no pay en profiteert SDW van de kennis en ervaring van Droogteschade Nederland. SDW heeft zelf geen winstoogmerk en haar activiteiten beperken zich tot de bepaling en het realiseren van vergoeding van droogteschade door waterwinning. SDW onderhoudt over haar werkzaamheden nauw contact met LTO Nederland.